از دلیل تا درمان سردرد خوشه ای - وبلاگ جزیره

به گزارش وبلاگ جزیره، سردرد خوشه ای چیزی بیش از تنها یک سردرد است. یک بیماری عصبی شدید است که گاهی اوقات به عنوان سردرد انتحاری شناخته می گردد، زیرا بسیاری از بیماران در هنگام حملات دارای افکار خودکشی هستند. دردی که در هنگام حمله سردرد خوشه ای احساس می گردد، فریبنده است و گفته می گردد که با درد زایمان قابل مقایسه می باشد.

سردردهای خوشه ای چیست؟

سردردهای خوشه ای چندین بار در روز رخ می دهند. حتی این نوع سردرد موجب سردرد شبانه هم می گردد. آنها به طور ناگهانی شروع می شوند، برای مدت زمان محدودی ادامه می یابند و می توانند بسیار دردناک باشند. حملات به صورت دوره ای رخ می دهند. یک دوره حملات منظم که به عنوان یک دوره خوشه ای شناخته می گردد می تواند به مدت چند روز، چند هفته و یا حتی چند ماه ادامه داشته باشد.

در پی آن دوره های بهبودی وجود دارد که در این مدت هیچ سردردی رخ نمی دهد. سردردهای خوشه ای بیماری شایعی به شمار نمی رود. از هر 1000 نفر تنها 1 نفر به این عارضه مبتلا می گردد. از هر 10 مورد ابتلا 6 مورد مربوط به مردان است و بیشتر این افراد سیگاری هستند. این عارضه معمولاً پس از 20 سالگی شروع می گردد.

یک سردرد خوشه ای اغلب به طور ناگهانی ظاهر می گردد، حدود یک ساعت طول می کشد و سپس به طور ناگهانی ناپدید می گردد. در طول حمله یا دوره خوشه ای سردردها به طور مرتب تکرار می شوند. در طول دوره بهبودی هیچ گونه دردی رخ نمی هد. سردردهای خوشه ای به طور معمول در یک طرف سر و ناحیه اطراف چشم احساس می گردد.1

متداول ترین علائم سردرد خوشه ای

سردرد خوشه ای به سرعت و معمولا بدون مقدمه شروع می گردد، هرچند شما ممکن است در ابتدا اورا (اختلال حس بینایی) و حالت تهوع داشته باشید. علائم و نشانه های شایع در طول یک سردرد خوشه ای عبارتند از:

درد شدید معمولا در داخل یا اطراف یک چشم اما ممکن است به سایر قسمت های صورت، سر، گردن و شانه ها نیز توسعه بیابد؛

درد یک طرفه؛

بی قراری؛

ریزش شدید اشک؛

قرمزشدن چشم در سمت دردناک؛

گرفتگی یا آبریزش بینی در سمت دردناک؛

تعریق پیشانی یا صورت؛

رنگ پریدگی (زردرنگی) یا برافروختگی صورت؛

ورم اطراف چشم در سمت دردناک؛

افتادگی پلک چشم.

افراد مبتلا به سردرد خوشه ای برخلاف آنهایی که به میگرن دچارند، معمولا به خاطر بی قراری قدم می زنند یا می نشینند و دائم خود را به عقب و جلو تکان می دهند. برخی از علائم سردردهای میگرنی ازجمله حساسیت به نور و صدا نیز ممکن است در سردرد خوشه ای اتفاق بیفتد که البته به صورت یک طرفه خواهد بود.2

علل سردرد خوشه ای

دلیل ابتلا به سردردهای خوشه ای همچنان نامشخص است. تحقیقات نشان داده است که در هنگام حمله فعالیت هیپوتالاموس افزایش می یابد. هیپوتالاموس، بخشی از مغز است که دمای بدن، گرسنگی و تشنگی را کنترل می نماید. احتمالا این ناحیه از مغز مواد شیمیایی آزاد نموده که باعث انبساط رگ های خونی شده و در نتیجه جریان خون بیشتری به مغز می رسد.

این مساله در نهایت باعث ابتلا به سردردهای شدید می گردد. اینکه چرا این اتفاق رخ می دهد همچنان نامعلوم است؛ اما محرکاتی مانند مصرف الکل، افزایش ناگهانی دما و یا ورزش در هوای گرم می تواند باعث بروز این حملات گردد.

ماهیت دوره ای سردردهای خوشه ای نشان می دهد که اختلال در ساعت بیولوژیک بدن می تواند در وقوع حملات نقش داشته باشد. محققان دریافته اند افرادی که سردردهای خوشه ای دارند غالباً در هنگام حمله دارای عدم تعادل هورمون های ملاتونین و کورتیزول هستند.

سردردهای خوشه ای ربطی به عوامل تحریک کننده مانند غذاها، استرس و تغییرات هورمونی ندارد. فقط مصرف الکل می تواند محرک باشد. مصرف الکل فقط در صورتی که فرد در فواصل دوره خوشه ای قرار داشته باشد به عنوان عامل تحریک کننده عمل می نماید. ممکن است بین سردردهای خوشه ای و مصرف برخی داروها مانند داروهای بیماری های قلبی ارتباط وجود داشته باشد.

تغییرات شدید دما، می تواند باعث ایجاد شروع حملات سردرد گردد. تغییر دما اغلب با افزایش سریع دمای بدن همراه است.1

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر به تازگی دچار سردردهای خوشه ای شده اید، برای ردکردن احتمال سایر اختلالات و پیداکردن مؤثرترین روش درمانی به پزشک مراجعه کنید.

سردرد حتی هنگامی که بسیار شدید باشد، معمولا ناشی از یک بیماری زمینه ای نیست اما گاهی اوقات سردردها می توانند نشان دهنده یک شرایط پزشکی جدی مانند تومور مغزی یا پارگی یک رگ خونی ضعیف شده (آنوریسم) باشند.

به علاوه اگر سابقه سردرد دارید، در صورت تغییر در الگوی سردرد یا داشتن یک حس نو در هنگام سردرد به پزشک مراجعه کنید.

درصورت داشتن هریک از این علائم و نشانه ها به اورژانس مراجعه کنید:

سردرد شدید و ناگهانی، اغلب مانند صاعقه؛

سردرد به همراه تب، تهوع یا استفراغ، سفت شدن گردن، سردرگمی ذهنی، تشنج، بی حسی یا مسائل گفتاری که می تواند نشان دهنده چندین مشکل ازجمله سکته مغزی، مننژیت، آنسفالیت یا تومور مغزی باشد؛

سردرد پس از واردآمدن آسیب به سر - حتی اگر سقوط یا ضربه ای جزئی باشد - به خصوص اگر بدتر گردد؛

سردرد شدید و ناگهانی که با سردردهای قبلی تان فرق دارد؛

سردردی که در طی چند روز بدتر گردد و الگویش تغییر کند.2

تشخیص سردرد خوشه ای

از آنجاییکه برخی عوامل جدی زمینه ای مثل تومورهای مغزی و یا آنوریسم (کلافه عروقی) ممکن است عامل سردرد کلاستر باشد. معاینه دقیق نورولوژیک به وسیله متخصص سردرد و انجام تصویر برداری مغزی مثل MRI مغزممکن است جهت تشخیص سردرد خوشه ای لازم باشد، البته بیشتر موارد سردرد خوشه ای ایدیوپاتیک بوده و دلیل خاصی برایش پیدا نمی گردد.3

درمان سردرد خوشه ای

از آنجاییکه سردرد خوشه ای بسیار دردناک بوده و فرد را بی قرار می نماید، برای فرد مبتلا بسیار آزار دهنده است و حتما احتیاج به درمان صحیح دارد ولی متاسفانه سردرد کلاستر، بخوبی میگرن به درمان جواب نمی دهد و جواب به درمان در آن سخت می باشد.

درمان مرحله حاد حمله شامل تریپتانها مثل سوماتریپتان و ریزاتریپتان، ارگوتامین، لیدوکایین (اسپری) و اکسیژن است. دیده شده ماسک اکسیژن خالص 100% برای مدت 15 دقیقه ممکن است موجب فروکش کردن حمله گردد. بعلاوه در مواردی دوش آب گرم باعث کاهش سردرد خوشه ای میگردد.

درمانهای نگهدارنده شامل داروهایی است که فرد روزانه باید استفاده کند تا دچار حمله سردرد نگردد. این داروها ممکن است طول مدت پریود حمله های کلاستر را کاهش داده و باعث زودتر فروکش کردن آن شوند و آنها عبارتند از:

1- کورتیکواستروییدها مثل پردنیزولون خوراکی با دوز کافی برای مدت کوتاه

2- سدیم والپروات

3- ارگوتامین که شب قبل از خواب مصرف می گردد تا حمله های شبانه در خواب رخ ندهد (تنها موردی که ارگوتامین به عنوان درمان پیشگیری کننده بکار می رود، اینجاست)

4- گاباپنتین

5- توپیرامات

6- وراپامیل

7- لیتیوم

بلاک عصب پس سری (Occipital nerve block)

پزشک متخصص سردرد ممکن است تزریق کورتون و مواد بی حس کننده در محل عصب پس سری انجام دهد و با بلاک کردن آن باعث کاهش درد گردد. این درمان طول مدت اثر کوتاهی دارد و موقتی است و فقط در مواردی که بیمار درد غیر قابل تحمل داشته و نتواند تا اثر کردن داروهای نگهدارنده تحمل کند انجام می گردد.

تغییر سبک زندگی (Life style change)

رعایت برخی موارد می تواند به کاهش حمله های درد در سردرد خوشه ای یاری کند:

1- برنامه خواب منظم داشته باشید، تغییر الگوی خواب می تواند باعث حمله سردرد گردد.

2- از مصرف الکل بپرهیزید.

3- مصرف سیگار را تاجاییکه ممکن است کم کنید.

اگر شما هم علائم و نشانه های سردرد خوشه ای را دارید حتما با مراجعه به کلینیک تخصصی سردرد با پزشک متخصص سردرد مشورت نمایید.3

پینوشتها

1.www.pezeshket.com

2.www.chetor.com

3.www.headacheclinic.ir

منبع: راسخون