زنگ خطر فراوری خودرو - وبلاگ جزیره

به گزارش وبلاگ جزیره، شامخ تیر ماه گروه وسایل نقلیه و قطعات وابسته، به کف یک ساله خود رسید. در تیرماه شاخص به 65/ 50 کاهش یافته که به کمترین اندازه یک ساله خود نزدیک شده است. این رقم نشان می دهد که شتاب رشد فعالیت های خودرویی در ماه تیر کاهش یافته است. این در شرایطی است که اندازه خوش بینی شرکت ها نسبت به منظره فعالیت ها برای ماه آینده به کمترین اندازه از ابتدای سال 1401 رسیده است.

به گزارش دنیای اقتصاد، بعلاوه شاخص تیرماه از ادامه نگاه منفی مدیران این حوزه به شرایط فراوری و فروش خودرو و قطعه حکایت دارد. در دوماهه فروردین و اردیبهشت سال جاری، شامخ روند کاملا صعودی را نشان می داد اما در خردادماه بیشتر فاکتورهای مورد آنالیز در شامخ با سقوط همراه شد و حالا شامخ تیر ماه نشان می دهد که خودروسازان امیدی به بهبودی شرایط فراوری ندارند. بعلاوه نگاهی به فاکتورهای منتشرشده نشان می دهد که احتمالا مرداد ماه خوبی برای فراوری خودرو نباشد. از سوی دیگر بخش قابل توجهی از فاکتورهای مورد آنالیز در شامخ تیرماه نسبت به خرداد تقریبا ثابت مانده است. هفت فاکتور نیز با کاهش روبرو بوده و تنها سه فاکتور رشد داشته اند. فاکتورهای افزایشی شامل قیمت خرید مواد اولیه، مصرف حامل های انرژی و میزان فروش محصولات است که مورد اول نشان از تاثیر تورم بر شرایط فراوری خودرو و قطعات دارد.

شامخ کل گروه نیز که نمایی کلی از شرایط صنعت نشان می دهد، در تیرماه نسبت به خرداد 01/ 3 واحد کاهش یافته و به 65/ 50 واحد رسید. کاهش شامخ کل گروه نسبت به خردادماه درحالی است که این شاخص در خردادماه نیز نسبت به ماه های پیش از آن با سقوط قابل توجهی همراه بود. نکته قابل توجه در این مورد کاهش همزمان شامخ کل گروه خودرو و فاکتور انتظارات فراوری آینده در شامخ تیرماه خودرو است. انتظارات فراوری آینده فاکتوری است که نشان می دهد فراوریکنندگان تا چه میزان نسبت به آینده این صنعت امیدوار هستند. بنابراین می توان گفت نه تنها در تیرماه خودروسازان و صنایع مربوط به خودرو از شرایط خود ناراضی بودند، بلکه امید آنها نسبت به آینده نیز رو به کاهش بوده است. می توان گفت در عموم مواقع زمانی که یکی از این دو فاکتور کاهشی می گردد، فاکتور دیگر افزایش می یابد؛ اما در خرداد و تیر شاهد بودیم که هر دوی این فاکتورها به طور همزمان کاهش یافته اند. فاکتور انتظارات فراوری آینده در تیرماه برای گروه خودرو و صنایع وابسته 26/ 59 واحد ثبت شده که نسبت به 86/ 67 واحد خردادماه 6/ 8 واحد کاهش یافته است.

نکته قابل توجه دیگر در شامخ تیرماه ردپای محسوس تورم در فراوری خودروسازان است. همان طور که اشاره شد، قیمت خرید مواد اولیه یکی از سه فاکتور افزایشی در شامخ اولین ماه از تابستان بوده که به خوبی نشانگر تاثیر تورم بر این صنعت است. شاهد دیگر این مدعا کاهش اتفاق افتاده در شامخ تیر است که مربوط به موجودی مواد اولیه می گردد. بر این مبنا و با توجه به کاهش قابل توجه موجودی مواد اولیه و رشد قیمت خرید مواد اولیه، می توان این پیش بینی را داشت که در مردادماه شرایط فراوری رو به بدتر شدن برود. اتاق بازرگانی ایران، به عنوان مرجع انتشار شامخ، این شاخص مالی را این طور توصیف می نماید: شامخ یکی از شاخص های مالی است که مورد پذیرش بیشتر کشورهای توسعه یافته است. درحال حاضر شاخص شامخ برای حدود 29هزار بنگاه بخش خصوصی در بیش از 40 کشور دنیا محاسبه و منتشر می گردد. این شاخص براساس پایش پرسش نامه ای به دست می آید و بینش آنی و تصویر سریعی از شرایط اقتصاد کلان، به ویژه شرایط رونق و رکود در بخش های صنعت و خدمات، ارائه می دهد. درواقع شامخ تصور فراوریکنندگان از شرایط فراوریی بوده و به نوعی نشان از میزان امید آنها به آینده دارد.

فراز و فرود در شامخ

همان طور که اشاره شد بیشتر فاکتورهای مورد آنالیز در شامخ تیرماه با کاهش همراه بوده و بخشی از آنها نیز ثابت مانده است. میزان فراوری محصولات یکی از این فاکتورهاست که حدودا ثابت مانده است. این شاخص که در خردادماه 57/ 53 واحد ثبت شده بود در چهارمین ماه از سال نیز 70/ 53 واحد بود که از ثبات شرایط فراوری خودرو و قطعات در تیرماه نسبت به خرداد خبر می دهد. باید توجه کرد این فاکتور در خردادماه با کاهش همراه بود. بعلاوه ثبات در فراوری نسبت به ماه گذشته برای شرایطی که تعداد زیادی خودرو طی دو مرحله در سامانه یکپارچه پیش فروش شده اند و برای فراوری خودرو برنامه ریزی یک میلیون و 700هزار دستگاهی شده، خبر چندان خوبی به نظر نمی رسد. البته با ثبات فراوری انبار محصول خودروسازان هم کاهش یا افزایش خاصی را تجربه ننموده و روی رقم 50 ثابت مانده است.

رقم 50 مرز مهمی در آنالیز شامخ است. درواقع رقم زیر مرز 50 در شامخ نشان از شرایطی نامطلوب دارد. بر این اساس عدد محاسبه شده چنانچه زیر 50 باشد، اما از عدد محاسبه شده ماه قبل بیشتر باشد، نشان می دهد سرعت بدتر شدن شرایط کاهش یافته است. در مقابل، عدد محاسبه شده چنانچه بالای 50 باشد، اما از عدد ماه قبل کمتر باشد، نشان می دهد سرعت بهبود شرایط در مقایسه با ماه قبل کاهش یافته است. سرعت انجام و تحویل سفارش فاکتور دیگری است که در شامخ چهارمین ماه از سال ثابت مانده است. این مورد که در خرداد 36/ 55 واحد بود، در تیرماه 56/ 55 واحد ثبت شده است. اما درحالی که فراوری، سفارش تازه و سرعت تحویل ثابت مانده، فاکتور میزان فروش محصولات نشانگر رشد است. این شاخص از 50 واحد در خردادماه به 85/ 51 واحد در تیر رسیده تا 85/ 1 واحد رشد را ثبت کند.

نکته جالب دیگر افت اتفاق افتاده در شامخ تیرماه که خبر خوبی برای فراوری مرداد هم نیست، مربوط به موجودی مواد اولیه است که از 43/ 46 واحد در خرداد به 89/ 38 واحد رسیده که با فاکتور گرفتن از فروردین که نیمی از آن تعطیل است، در یک سال گذشته چنین رقم پایینی برای موجودی مواد اولیه در انبار خودروسازان بی سابقه بوده است. مسائل مالی خودروسازان قطعا علت اصلی این موضوع است اما نباید از سایه تورم نیز غافل بود. تاثیر این موضع در قیمت خرید مواد اولیه مشهود است که با 02/ 6 واحد رشد از 5/ 62 واحد به 5/ 68 واحد رسیده است. به نظر می رسد خود خودروسازان نیز نسبت به آینده فراوری چندان خوش بین نیستند، چراکه فاکتور انتظارات فراوری آینده که نشانگر امید خودروسازان نسبت به آینده است، نیز با کاهش همراه بوده؛ به طوری که بیشترین افت شاخص های مورد آنالیز را به خود اختصاص داده و از 86/ 67 واحد در خرداد به 26/ 59 واحد در تیر رسیده تا افت 6/ 8واحدی را به خود اختصاص دهد.

در شامخ چهارمین ماه از سال 1402، شاخص میزان استخدام و به کارگیری نیروی انسانی جزو فاکتورهای کاهشی بوده و از 93/ 58 واحد به 50 واحد رسیده است. همان طور که پیش از این اشاره کردیم، اعداد شامخ ماهیت آهنگی دارند و ثبت رقم 50 به این معناست که هیچ تغییری در شرایط آن شاخص به وجود نیامده است. بنابراین می توان گفت خودروسازان در تیرماه شرایط استخدامشان مانند خردادماه بوده است. البته این موضوع در شامخ های ماه های گذشته کم سابقه بوده و بیشتر این مواقع این شاخص رو به رشد بود. این در صورتی است که طی سال های گذشته همواره مازاد نیروی انسانی به عنوان یکی از بحران های صنعت خودروی کشور معرفی می شد.

میزان صادرات شاخص دیگری است که در شامخ اولین ماه از تابستان سال جاری با کاهش همراه بوده و روی مرز 50 ایستاده است. بنابراین احتمالا رشدی در صادرات وجود داشته که در تیرماه این روند متوقف شده است. با این وجود در خصوص جزئیات صادرات اطلاعاتی در دسترس نیست تا تعیین گردد این افت و خیز صادرات دقیقا از چه محلی بوده است. قیمت محصولات فراوریشده نیز شرایط مشابهی دارد و از 36/ 55 واحد کاهش پیدا نموده و روی مرز 50 ایستاده است. با توجه به رشد قیمت خودروهای مونتاژی به وسیله شورای رقابت در 17 تیرماه که با حواشی زیادی هم همراه بوده، کاهش فاکتور مربوط به قیمت محصولات خودروسازان و حتی ایستادن روی مرز 50 که نشانگر ثبات قیمت است، کاملا عجیب به نظر می رسد.

میزان مصرف حامل های انرژی آخرین شاخصی است که در شامخ تیرماه خودروساز ها مورد آنالیز قرار می دهیم که اتفاقا بیشترین رشد در بین فاکتورهای مورد آنالیز را نیز به خود اختصاص داده است. مصرف حامل های انرژی که در خردادماه 36/ 55 واحد بود به 67/ 66 واحد در تیر رسید تا ضمن ثبت رشد 83/ 11واحدی بیشترین میزان را در یک سال گذشته به خود اختصاص دهد. بنابراین مصرف انرژی دومین رکوردشکنی شامخ تیرماه بعد از موجودی مواد اولیه است. احتمالا علت اصلی این موضوع آغاز فصل گرما و بعلاوه عدم تغییر در ساعت رسمی کشور است که گفته می گردد تاثیر بسزایی روی مصرف انرژی داشته است.