از ورود هوش مصنوعی به کتب درسی تا راه یافتن واقعیت مجازی به مدارس - وبلاگ جزیره

به گزارش وبلاگ جزیره؛ مسئولان نظام آموزشی کشور به تازگی اهمیت ویژه ای به مقوله هوش مصنوعی داده اند و در کوشش هستند تا در کتاب های درسی و نرم افزارهای آموزشی به این موضوع بیشتر بپردازند و حتی از هوش مصنوعی برای آموزش نوین دانش آموزان استفاده نمایند. بر همین اساس مؤلفان کتاب های درسی و اساتید دانشگاه مانند دکتر صفوی و باقری در میزگردی به چیستی هوش مصنوعی و ضرورت توجه به آن پرداختند.

صفوی در نشستی که با موضوع هوش مصنوعی در پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش برگزار شده بود؛ گفت: امروزه هوش مصنوعی کاربردهای زیادی در زندگی ما پیدا نموده است؛ به طوری که دیگر نمی توان به هوش مصنوعی بی توجه بود.

صفوی اضافه نمود: امروز در زمینه هوش مصنوعی لنزهای ساخته شده است که می تواند تمام وقایع و اطلاعات اطراف را ثبت و ضبط کند، یا لنزها برای نابینایان می تواند مثل چشم عمل کند و محیط اطراف را به آنان نشان دهد. تجهیزاتی اختراع شده است که از حافظه انسان ضبط کند و اطلاعات لازم را از حافظه انسان کسب کند یا اطلاعات غلط در حافظه انسان قرار دهد. این ها فضاهایی است که در زمینه هوش مصنوعی رخ داده است. در بعضی از فیلم های سینمایی به توانمندی های هوش مصنوعی اشاره شده است. امروز ما در واقعیت به بعضی از این جلوه های هوش مصنوعی دست یافتیم و سایر گستره های هوش مصنوعی هم قابل دسترس است و دنیا به زودی به توانمندی های بسیاری در زمینه هوش مصنوعی خواهد رسید. در چنین شرایطی ما باید ببینیم که هوش مصنوعی چه فرصت هایی برای ما ایجاد می نماید.

هوش مصنوعی یک دسته از علوم تکنولوژیک است

در ادامه این میزگرد خسرو باقری از اساتید دانشگاه به جنبه فلسفی و نظری هوش مصنوعی پرداخت و گفت: معمولاً علوم تکنولوژیک را به سه دسته هوش مصنوعی، علم تحلیل یادگیری و داده ها و دیگری علم واقعیت مجازی دسته بندی می نمایند که بیشتر برای ارتقای دانش غیر اخباری، یعنی دانش مهارتی، عملی و محیطی کاربرد دارد. بنابراین هوش مصنوعی به طور خاص یک حیطه محدودتری از علوم تکنولوژیک است.

باقری اضافه نمود: اصطلاح هوش مصنوعی از سال 1956 به وسیله جان مک کارتی به کار برده شده است. تعریف هوش مصنوعی کار بسیار سختی است. افرادی که کوشش کردند هوش مصنوعی را تعریف نمایند دشواری این تعریف را متوجه شدند. برای اینکه ابعاد مختلفی در موضوع هوش مصنوعی وجود دارد. اما به شکل خیلی خلاصه اگر بخواهیم هوش مصنوعی را تعریف کنیم؛ هوش مصنوعی به نوعی جایگزین هوش انسان است. هر کار که هوش ما انجام می داد به وسیله ماشین انجام خواهد شد و انتظار ما این است که این جایگزینی ها بیشتر گردد و کاربرد هوش مصنوعی افزایش یابد.

این استاد فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه تهران گفت: پس ما دو مفهوم از هوش مصنوعی داریم. یکی همین مفهومی است که به کار می بریم. ماشینی برای پیش بینی وضع هوا؛ وضع جاده ها و غیره که البته این ماشین ها فقط در محدوده خود توانایی و هوش دارند یعنی آن برنامه ای که هوا را پیش بینی می نمایند نمی تواند سرطان را هم در بدن یک انسان پیش بینی کند اینها از یکدیگر جدا هستند و محدوده های خاص خود را دارند. اما مفهوم گسترده تری که هوش مصنوعی دارند که با AGI به صورت اختصاری نشان داده می گردد ویژگی های یک ماشین و برنامه هوش مصنوعی است که ما انتظار داریم در آینده شاهد آن باشیم در واقع هوش مصنوعی آینده مانند هوش انسان است.

وی با بیان اینکه هوش مصنوعی آینده در چند زمینه توانمند است و مانند هوش انسان چند وجهی است؛ گفت: از سویی می توان گفت که هوش مصنوعی یک دانش فلسفی است یعنی از جنس فلسفه است زیرا مسائلی مانند چیستی فکر را به بحث می کشاند. همین که فکر انسان چیست؟ چه ویژگی هایی دارد یک پرسش فلسفی است. این بخشی از فکر انسان را تشکیل می دهد و هوش مصنوعی هم به شدت به چیستی فکر توجه دارد. همین که می خواهد هوش انسان را در بیرون از بدن انسان شکل دهد حاکی از این است که هوش آدمی را درک نموده است.

این استاد دانشگاه اضافه نمود: هوش مصنوعی بعلاوه به این موضوع هم می پردازد که آینده انسان چه خواهد بود. مفهوم سیر تاریخ بشر مفهومی مورد توجه در هوش مصنوعی است مفهومی است که انتظار می رود در آینده هوش مصنوعی از انسان ها جدا گردد. نگاه اغراق آمیز به این مسئله این است که بعضی افراد تصور می نمایند در روزگاری نه چندان دور انسان ها به صورت کلی از چرخه طبیعت حذف می شوند و ماشین ها جایگزین انسان ها خواهند شد.

باقری با اشاره به اینکه حتی طرح همین سوال که آینده انسان هم چه خواهد بود نوعی پرسش فلسفی است؛ گفت: در موضوع هوش مصنوعی مطرح می گردد که هوش مصنوعی را نوعی علم هم حساب می نمایند که به نوعی علم تجربی است زیرا علم هوش مصنوعی علمی تجربه شناختی است. این پرسش که فکر اطلاعات در فکر ما چیست و چگونه پردازش می گردد که به شدت مورد علاقه افراد است. بعضی دیگر هوش مصنوعی را نوعی علم مهندسی شده می دانند و آن را بیشتر تکنیک می دانند. همانطور که یک مهندس یک برنامه را طراحی می نماید سخت افزار و نرم افزارش را جدا نموده و آن را اجرایی می نماید هوش مصنوعی هم تکنیکی خواهد بود. بعضی هم هوش مصنوعی را نقطه ای در مرز فلسفه و علم می دانند که هم از فلسفه برخوردار است و هم و هم به نوعی علم است.

نمی توانیم هنوز با دقت بگوییم گستره هوش مصنوعی تا کجا خواهد بود

این استاد دانشگاه گفت: نمی توانیم هنوز به دقت و با جزئیات بگوییم که هوش مصنوعی چیست و گستره آن تا کجا خواهد بود. ماهیت دقیق هوش مصنوعی چیزی میان فلسفه، علم و تکنیک است و به نظر می رسد هوش مصنوعی جایی میان این سه حوزه خواهد داشت.

باقری خاطر نشان کرد: بعضی ها برای این که از پاسخ به چیستی هوش مصنوعی طفره بروند هوش مصنوعی را مجموعه ای از کارهایی می دانند که دست اندرکاران انجام می دهند و آن را دست ساز فراوری دیگران می دانند که هر چه آن ها بخواهند هوش مصنوعی همان خواهد شد. اگر بخواهیم ابعاد هوش مصنوعی را تعیین کنیم باید به همین موضوع اشاره کنیم که هوش مصنوعی یک جریان با ابعاد مختلف است. یک بعد فلسفی دارد که تأثیرات آن هم بر تعلیم و تربیت تأثیرات خاص خود را خواهد داشت. هوش مصنوعی بر فلسفه تعلیم و تربیت اثرگذار خواهد بود ما در تعلیم و تربیت، به فلسفه تعلیم و تربیت می پردازیم و این موضوع با بعد فلسفه هوش مصنوعی ارتباط خواهد داشت.

استاد کامپیوتر دانشگاه شهید بهشتی گفت: برای مثال ما سه بعد فلسفی در تعلیم و تربیت داریم؛ یک بعد انسان شناختی است اینکه انسان تربیت یافته یا در پی آموزش و تربیت چگونه انسانی است. در حالی که در عصر مدرن انسان یک سوژه در نظر گرفته می گردد و می تواند بر روی دنیا اثرگذار باشد. این موضوع که انسان سوار بر ویژگی های طبیعت، طبیعت را تسخیر می نمایند. این دیدگاه یک دیدگاه مدرن به انسان است اما در حال حاضر رابطه ماشین و انسان پیچیده شده است. انسان یک موجود هیبریدی و یک موجود ترکیبی است. انسان ماشین در ادبیات این روزها بسیار کاربرد دارد. انسان دیگر به تنهایی نمی تواند طبیعت را آنگونه که احتیاج دارد تسخیر کند. اگر قرار است انسان اقداماتی را به خوبی انجام دهد نیمی از اقداماتش به یاری ماشین باشد. بعضی از کارها را ماشین بهتر از انسان انجام می دهد.

باقری حاضر نشان کرد: در نتیجه سوالاتی همانند ما کیستیم و من کیستم به صورت پیشین قابل طرح نیست و باید قوه خرد و دانش ما به این موضوع فکر کند که ما چگونه دنیا را تسخیر می کنیم. ما که هستیم و چگونه این تسخیر را صورت می دهیم. وقتی در بعضی از خدمات و موضوعات ماشین بهتر از انسان عمل می نماید پس به گونه ای ماشین رقیب انسان است علی رغم این که ماشین را انسان ساخته است. به همین دلیل انسان را ما نباید در انزوا تعریف کنیم بلکه انسان چنان با ماشین در هم تنیده شده است که باید به تعریف انسان ماشین بپردازیم این موضوع یک مسئله اساسی در فلسفه تعلیم و تربیت امروزی است این موضوع که هویت آدمی چیست