تصاویر کمیاب و تاریخی از نخستین بوستان تهران که اثری از آن نیست ، وقتی تهرانی ها نمی دانستند پارک چیست! - وبلاگ جزیره

به گزارش وبلاگ جزیره، اگرچه امروز در تهران بوستاهای بسیاری برای گذران اوقات فراغت پیدا می گردد اما روزگاری واژه پارک برای تهرانی ها مفهومی ناشناخته بود. در دورانی که رجال قاجار برای خود چند باغ شخصی داشتند و تهرانی ها برای یک دورهمی ساده باید به تفرجگاه های بیرون شهر می رفتند، اولین پارک عمومی تهران ساخته شد؛ پارکی زیبا که البته ورود به آن همه روزه برای مردم آزاد نبود.

وبلاگ جزیره - حسن حسن زاده: از نخستین پارک تهران، فقط یک در چوبی مانده و نامی که روی تابلوی شهرداری جلب توجه می نماید. کوچه پارک امین الدوله را ساکنان محدوده دروازه شمیران خوب می شناسند و احتمالا روایت های زیبایی بی حد و حصر آن باغ را شنیده اند، اما حتی موسفیدان این محله هم تصویری ازآن پارک دلگشا در فکر ندارند. روزگاری در محدوده امروزی دروازه شمیران و در دل خیابانی که امروز به نام خیابان شهید مشکی شناخته می گردد، باغی مثلثی شکل قرار داشت که آوازه زیبایی آن در تهران دوره قاجار پیچیده بود.

قصه های خواندنی تهران را اینجا ببینید

اگرچه تصاویر زیادی از آن باغ ثبت نشده، اما در آثار مکتوب و خاطرات رجال قاجار، وصف درختان انبوه این باغ، آواز خوش پرندگان و دریاچه و فواره های دلربای آن رفته است. پارک امین الدوله اگرچه دهه هاست که به خاطره تبدیل شده و مثل بسیاری از باغ های دلگشای تهران قدیم جای خود را به آپارتمان ها و سازه های بدقواره داده است، اما این پارک در تاریخ معاصر تهران اهمیت فراوانی دارد. پارک امین الدوله، اولین پارک عمومی تهران است و اصلا تهرانی ها با قدم گذاشتن در گستره سبز این باغ بود که برای اولین بار با معنای مکانی به نام پارک آشنا شدند. علیرضا زمانی تهران شناس و تاریخ پژوه از مالک و سازنده این پارک می گوید: با استناد به نقشه ها و عکس های هوایی قدیمی موجود از تهران، باغ امین الدوله یا به عبارتی همان پارک امین الدوله حدود 150 سال پیش یعنی در اوایل سال 1290 قمری به وسیله میرزا علی خان امین الدوله ساخته شد. امین الدوله وزیر ناصرالدین شاه و صدراعظم مظفرالدین شاه و از رجال بانفوذ دوران قاجار بود.

قصه تولد نخستین پارک تهران

باغ 27 هکتاری امین الدوله اما چگونه تبدیل به اولین پارک عمومی تهران شد؟ جالب است بدانید اولین پارک تهران همه روزه برای تهرانی ها قابل استفاده نبود و امین الدوله باغ دل انگیزش را روزهای خاصی از سال در اختیار عموم مردم قرار می داد. زمانی در این باره می گوید: وقتی امین الدوله از سفر فرنگ بازگشت و تصمیم گرفت از نمادهای فرنگی برای ساختن یک باغ دل انگیز در تهران استفاده کند، اولین پارک تهران هم به وجود آمد. همچنانکه غلامحسین افضل الملک تاریخ نگار دوران مظفری و ناصری در کتاب خاطراتش نوشته است: علی خان امین الدوله نخستین کسی بود که در ایران پارک ساخت و این لفظ را متداول کرد. زمانی ادامه می دهد: معروف است که امین الدوله که در یکی از سفرهای ناصرالدین شاه به انگلیس او را همراهی می کرد، بعد از تماشا پارک های انگلیسی یک دل نه صد عاشق آن پارک ها شد. او تصمیم گرفت در ملک بزرگی که در محدوده دروازه شمیران داشت یک باغ تمام عیار و شبیه به همان پارک های انگلیسی برای خودش بسازد. اما باغ امین الدوله که به علت شباهت به پارک های انگلیسی به پارک امین الدوله معروف شد، درآغاز کاربری عمومی نداشت. در واقع، این باغ زیبا در ابتدا مخصوص پذیرایی از مهمان ها و جلسات شخصی امین الدوله بود اما در روزهای خاصی از سال در باغ را برای عموم مردم هم باز می کردند.

در وصف زیبایی پارک امین الدوله

اما زیبایی های منحصر به فرد باغ امین الدوله که باعث شد عنوان اولین پارک تهران را به دست بیاورد چه بود؟ دروصف زیبایی پارک امین الدوله روایت های بسیاری در خاطرات رجال قاجار ثبت شده است. قنات جاری در این پارک، مرغابی هایی که در دریاچه زیبای میانه باغ بی وقفه مشغول بازی بودند و جالب تر از آن، وجود قایق های تفریحی در این دریاچه، همگی از جذابیت وصف نشدنی پارک امین الدوله برای تهرانی ها خبر می دهد. اما شاید مهمترین جاذبه آن پارک باصفا که به منبع الهام پارک های مدرن تهران تبدیل شد، دریاچه 2 هزار مترمربعی آن پارک باشد؛ دریاچه ای که آب آن از قنات امین الدوله تامین می شد و زیبایی آن در تصاویر به جا مانده از این پارک تاریخی ثبت شده است. بعلاوه وجود قایق های تفریحی و جزیره ای در مرکز دریاچه که با یک پل چوبی به عمارت کلاه فرنگی راه داشت، از مهمترین تفاوت های این باغ با باغ های متدوال در تهران بود.

وقایع تاریخی که با این پارک گره خورده اند

اما سرنوشت پارک امین الدوله چه شد؟ مورخان آورده اند که اولین پارک تهران بعد از امین الدوله به پسرش محسن امین الدوله و سپس عروسش فخرالدوله به ارث رسید و سال ها بعد مثل بسیاری از باغ های تهران در جهت توسعه ساخت و سازهای شهر قربانی شد. امروز دیگر نشانی از پارک امین الدوله باقی نمانده و تنها همان در چوبی و تابلوی شهرداری که کوچه ای به نام پارک امین الدوله را به رهگذران نشان می دهد، آخرین یادگاری های آن پارک تاریخی است. با وجود این، نام این باغ با 3 رویداد بزرگ تاریخی گره خورده است که اشاره به آن خالی از لطف نیست.

• جلسه تصمیم گیری برای عزل نایب السلطنه از وزارت جنگ که در همین باغ برگزار گردید.
• پناه بردن عده ای از نماینده گان و روزنامه نگاران به این پارک در جریان به توپ بستن مجلس
• شهادت استاد مرتضی مطهری در کوچه پارک امین الدوله و در زمانی که دیگر خبری از این پارک تاریخی نبود